Το λιοτρίβι και η τέχνη

Η Λέσβος του Ελύτη

Ένα από τα πράγματα που κάνουν ξεχωριστό το Ελαιοτριβείο – Μουσείο Βρανά είναι η συμβολική σύνδεσή του με τον Οδυσσέα Ελύτη. Ο Βρανάς ήταν ο παππούς του Ελύτη από την πλευρά της μητέρας του, Μαρίας, για την οποία μάλιστα η οικογενειακή παράδοση λέει ότι, όταν ήτανε μικρή, συχνά την βρίσκανε στην αυλή του ελαιοτριβείου, κάτω από μια αχλαδιά, να γράφει ποιήματα. Ο ίδιος ο Ελύτης (1911-1996) γεννήθηκε στην Κρήτη, μεγάλωσε και έζησε στην Αθήνα, επισκέφθηκε, ωστόσο, αρκετές φορές τη Λέσβο, τον τόπο της καταγωγής του. Το γεγονός ότι το Ελαιοτριβείο Βρανά αποτελεί ένα ευδιάκριτο ίχνος της καταγωγής του και ο εορτασμός των εκατό χρόνων από τη γέννηση του Ελύτη το 2011 στάθηκαν αφορμή για τη δημιουργία μιας μόνιμης έκθεσης στο Μουσείο, με θέμα τη βαθιά σχέση του ποιητή με τη Λέσβο, μια σχέση που ξεπερνά τους δεσμούς του αίματος και της οικογενειακής καταγωγής. Η Αιολίς, η Λέσβος, ο κόλπος της Γέρας και τα χωριά του, τα λιόφυτα, οι ξωμάχοι, τα λιοτρίβια, το λάδι, κατέχουν κομβική θέση –στοιχεία δομικά, πανταχού...

Posted in Το λιοτρίβι και η τέχνη

«Ματιές σ’ ένα μνημείο»

Το 2009, ενόψει των εγκαινίων του Ελαιοτριβείου – Μουσείου Βρανά, η πολιτιστική, αστική, μη κερδοσκοπική Εταιρεία Αρχιπέλαγος κάλεσε δεκατρείς εικαστικούς καλλιτέχνες να δημιουργήσουν έργα αντλώντας έμπνευση από το παλιό ελαιοτριβείο. Τα έργα τους συγκροτούν πλέον μια θεματική έκθεση τέχνης, με τίτλο «Ματιές σ’ ένα μνημείο», που παρουσιάζεται μόνιμα στο παλιό λεβητοστάσιο (χώρος 4). Το αποτέλεσμα του μοναδικού αυτού «πειράματος» αναδεικνύει τις δυνατότητες για συνομιλία μεταξύ της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας και των μνημειακών-μουσειακών χώρων. Το γεγονός μάλιστα ότι, στη συγκεκριμένη περίπτωση, η αφετηρία της έμπνευσης βρίσκεται σε ένα τεχνολογικό, βιομηχανικό μνημείο του πρόσφατου παρελθόντος, προσδίδει ξεχωριστό ενδιαφέρον στο καλλιτεχνικό εγχείρημα. Κάθε καλλιτέχνης, με το δικό του προσωπικό ύφος, προσέγγισε, ερμήνευσε και απέδωσε το κοινό θέμα, το παλιό ελαιοτριβείο. Ο Παναγιώτης Τέτσης, ο Αλέκος Φασιανός και ο Γιάννης Ψυχοπαίδης κοίταξαν πίσω απ’ το λιοτρίβι και είδαν την ελιά – το δέντρο και τον καρπό, τον ελαιώνα και το τραπέζι. Ο Σάββας Γεωργιάδης ξεχώρισε την πατριαρχική μορφή του Βρανά. Ο Γιάννης Μιγάδης, ο Νίκος Στεφάνου και ο Νίκος Στρατάκης είδαν το ελαιοτριβείο...