October, 2013 | Μουσείο Βρανά

Αρχική » Posts made in October, 2013

Η διάταξη και η μορφολογία του συγκροτήματος

Το συγκρότημα καταλαμβάνει συνολική επιφάνεια 900 περίπου τετραγωνικών μέτρων και περιβάλλεται από κτήμα τεσσάρων περίπου στρεμμάτων. Παρακάτω, έως τη θάλασσα της Γέρας, απλώνονται οι ελαιώνες. Πετρόκτιστο, από τοπική μαρμαρόπετρα, με αρχιτεκτονική σύνθεση και μορφολογία που παραπέμπουν σε μοναστηριακού τύπου κτίσματα, το Ελαιοτριβείο Βρανά μαρτυρεί οικονομική ευρωστία, μεγαλοφροσύνη, μνημειακότητα και ορθολογική συγκρότηση. Το συγκρότημα περιελάμβανε τα εξής κτίσματα: τις μπατές (αποθήκες ελαιοκάρπου), τον κύριο χώρο παραγωγής, το λεβητοστάσιο, το μηχανοστάσιο, τις λαδαποθήκες, το καφενείο, ένα διώροφο κτίσμα με βοηθητικές λειτουργίες, το γραφείο του ιδιοκτήτη και μια αποθήκη πυρήνας. Ο δρόμος αποτελούσε λειτουργικό κομμάτι του ελαιοτριβείου, αφού κατά μήκος του παρατάσσονταν η μεγάλη είσοδος προς το κτήμα και τα κυριότερα κτίσματα του συγκροτήματος. Στην πίσω πλευρά των κτισμάτων αυτών διαμορφωνόταν μια μικρή εσωτερική αυλή. Πίσω από τις αποθήκες του λαδιού, απλωνόταν ο μπαχτσές με τα οπωροφόρα δέντρα και τις ελιές. ...

Posted in Το λιοτρίβι και η τέχνη

Η Λέσβος του Ελύτη

Ένα από τα πράγματα που κάνουν ξεχωριστό το Ελαιοτριβείο – Μουσείο Βρανά είναι η συμβολική σύνδεσή του με τον Οδυσσέα Ελύτη. Ο Βρανάς ήταν ο παππούς του Ελύτη από την πλευρά της μητέρας του, Μαρίας, για την οποία μάλιστα η οικογενειακή παράδοση λέει ότι, όταν ήτανε μικρή, συχνά την βρίσκανε στην αυλή του ελαιοτριβείου, κάτω από μια αχλαδιά, να γράφει ποιήματα. Ο ίδιος ο Ελύτης (1911-1996) γεννήθηκε στην Κρήτη, μεγάλωσε και έζησε στην Αθήνα, επισκέφθηκε, ωστόσο, αρκετές φορές τη Λέσβο, τον τόπο της καταγωγής του. Το γεγονός ότι το Ελαιοτριβείο Βρανά αποτελεί ένα ευδιάκριτο ίχνος της καταγωγής του και ο εορτασμός των εκατό χρόνων από τη γέννηση του Ελύτη το 2011 στάθηκαν αφορμή για τη δημιουργία μιας μόνιμης έκθεσης στο Μουσείο, με θέμα τη βαθιά σχέση του ποιητή με τη Λέσβο, μια σχέση που ξεπερνά τους δεσμούς του αίματος και της οικογενειακής καταγωγής. Η Αιολίς, η Λέσβος, ο κόλπος της Γέρας και τα χωριά του, τα λιόφυτα, οι ξωμάχοι, τα λιοτρίβια, το λάδι, κατέχουν κομβική θέση –στοιχεία δομικά, πανταχού...

Posted in Το λιοτρίβι και η τέχνη

«Ματιές σ’ ένα μνημείο»

Το 2009, ενόψει των εγκαινίων του Ελαιοτριβείου – Μουσείου Βρανά, η πολιτιστική, αστική, μη κερδοσκοπική Εταιρεία Αρχιπέλαγος κάλεσε δεκατρείς εικαστικούς καλλιτέχνες να δημιουργήσουν έργα αντλώντας έμπνευση από το παλιό ελαιοτριβείο. Τα έργα τους συγκροτούν πλέον μια θεματική έκθεση τέχνης, με τίτλο «Ματιές σ’ ένα μνημείο», που παρουσιάζεται μόνιμα στο παλιό λεβητοστάσιο (χώρος 4). Το αποτέλεσμα του μοναδικού αυτού «πειράματος» αναδεικνύει τις δυνατότητες για συνομιλία μεταξύ της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας και των μνημειακών-μουσειακών χώρων. Το γεγονός μάλιστα ότι, στη συγκεκριμένη περίπτωση, η αφετηρία της έμπνευσης βρίσκεται σε ένα τεχνολογικό, βιομηχανικό μνημείο του πρόσφατου παρελθόντος, προσδίδει ξεχωριστό ενδιαφέρον στο καλλιτεχνικό εγχείρημα. Κάθε καλλιτέχνης, με το δικό του προσωπικό ύφος, προσέγγισε, ερμήνευσε και απέδωσε το κοινό θέμα, το παλιό ελαιοτριβείο. Ο Παναγιώτης Τέτσης, ο Αλέκος Φασιανός και ο Γιάννης Ψυχοπαίδης κοίταξαν πίσω απ’ το λιοτρίβι και είδαν την ελιά – το δέντρο και τον καρπό, τον ελαιώνα και το τραπέζι. Ο Σάββας Γεωργιάδης ξεχώρισε την πατριαρχική μορφή του Βρανά. Ο Γιάννης Μιγάδης, ο Νίκος Στεφάνου και ο Νίκος Στρατάκης είδαν το ελαιοτριβείο...

Posted in Άνθρωποι & εργασία

Χτύπαγ’ η μπουρού κάθε πρωί …

Το ελαιοτριβείο δεν δούλευε όλο τον χρόνο. Το άλεσμα της ελιάς γινόταν από Νοέμβριο μέχρι Απρίλιο, Μάιο το αργότερο τις μαξουλουχρουνιές, τις χρονιές με καλή σοδειά. Σε ορισμένα ελαιοτριβεία, προκειμένου να υπάρχει δουλειά όλο τον χρόνο, οι ιδιοκτήτες διέθεταν μέρος των εγκαταστάσεων σε άλλες χρήσεις, όπως παρασκευή σαπουνιού ή άλεση δημητριακών. Στο Ελαιοτριβείο Βρανά φαίνεται ότι παρασκευαζόταν μόνο μικρή ποσότητα σαπουνιού στο τέλος της εποχής της ελαιοπαραγωγής. Όσο ήσυχο ήταν το λιοτρίβι τους μήνες της αναγκαστικής αργίας, τόσο βουερό γινόταν τους μήνες της δουλειάς. Πριν ακόμα χαράξει η μέρα κι έως αργά το απόγευμα, μηχανές και άνθρωποι δούλευαν εντατικά και ένα πλήθος κόσμου πηγαινοερχόταν στο εργοστάσιο. Το προσωπικό αποτελούσαν ο θερμαστής για το καζάνι, ο μηχανικός στο μηχανοστάσιο, οι πετράδες στους ελαιόμυλους, από δύο μπασκιτζήδες –ένας μάστορας και ο βοηθός του, το τσιράκι– σε κάθε πιεστήριο, ένας εργάτης στις αντλίες και δύο στα λαβάλ, ο ζυγιστής (ή μετριτζής) για το ζύγισμα του λαδιού, οι χαμάληδες που μετέφεραν τις ελιές και το λάδι, ο φύλακας, που δούλευε όλο τον χρόνο...

Posted in Άνθρωποι & εργασία

Δούναι & λαβείν – Ένα πολύτιμο αρχείο

Το Ελαιοτριβείο Βρανά λειτούργησε από το 1887 έως τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Μετά τη διακοπή της λειτουργίας του, τα κτήριά του εγκαταλείφθηκαν και σταδιακά ερειπώθηκαν. Μέσα στα χαλάσματα, στο πιο απίθανο σημείο, στις σκάφες της πολτοποίησης του σαπουνιού, κάτω από χώματα και πέτρες, θάφτηκε ένας σπάνιος θησαυρός: το αρχείο του εργοστασίου από το 1894 έως το 1959. 122 τεκμήρια, ταλαιπωρημένα από τον χρόνο, το χώμα και την υγρασία, ανασύρθηκαν το 2004 από μέλη της Εταιρείας Αρχιπέλαγος και στάλθηκαν για τις πρώτες βοήθειες στο Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας. Εκεί, κατά τη συντήρηση, καταγραφή, ταξινόμηση και ψηφιακή φωτογράφησή τους, επιβεβαιώθηκε η σπουδαιότητά τους. Μέχρι τη θέσπιση του Κώδικα Φορολογικών Στοιχείων το 1952, η τήρηση λογιστικών βιβλίων από τις επιχειρήσεις γινόταν σύμφωνα με τις διατάξεις του Εμπορικού Κώδικα και της Πολιτικής Δικονομίας και τις συνήθειες που είχαν διαμορφωθεί. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου του Ελαιοτριβείου Βρανά, στα τεκμήρια του οποίου συγκαταλέγονται: καθολικά, όπου καταγράφονταν όλες οι κινήσεις της επιχείρησης, ημερολόγια διαφόρων πράξεων, βιβλία αντιγραφής επιστολών,...

« Παλαιότερα Αποτελέσματα

Νεότερα Αποτελέσματα »